جهت توضیح این مطلب به چند مطلب اشاره می‌شود: ۱- مظلومیت بی نظیر. ۲ – تظلم و روضه خوانی بی نظیر. ۳- باتلاق پهناور و عمیقی از روایات تاریخی پر از خشم و کینه. ۴- اوجگیری این جریان با تألیف کتاب بحار. ۵-تشکل شیعه به عنوان یک حزب سیاسی عقیدتی معارض و منتقم. ۶- اصل قرار گرفتن مخالفت با اهل سنت.
۱- مظلومیت بی‌نظیر:
روز وفات حضرت رسول(ص) در حالی که علی(ع) و سایر اهل بیت از دفن آن حضرت فارغ نشده بودند شرائطی پیش آمد که در غیاب علی(ع) و اهل بیت و بدون اطلاع و مشورت با آنها ابوبکر به عنوان خلیفه حضرت رسول(ص) برگزیده شد و این جریان بر علی(ع) و سایر اهل بیت و دوستان او بسیار گران آمد و لذا تا مدتی از بیعت با ابوبکر خود داری کردند. و در ارتباط با مزرعه فدک هم برخورد‌های بر خلاف انتظاری پیش آمد که باعث خشم بیشتر اهل بیت شد.
انتظار می‌رفت که بعد از ابوبکر خلافت به علی(ع) واگزار شود ولی بر خلاف انتظار، خلافت بعد از او به عمر واگذار شد و بعد از عمر هم چنین انتظاری وجود داشت ولی عمر هم خلافت بعد از خود را به یک شورای شش نفره که همه آنها قرشی بودند و یکی از آنها علی(ع) بود واگذار کرد. و قرار بر این بود که این شورا یکی از اعضای خود را برای خلافت انتخاب نماید. ولی با کمال تأسف ابن بار هم علی(ع) را از خلافت کنار زده و عثمان را برای خلافت برگزیدند. هر کدام این سه مرحله ضربه‌ای بود برای او و دوستان او. شدت ناراحتی علی(ع) از این مراحل در خطبه شماره ۳ نهج البلاغه (خطبه شقشقیه) بیان شده.
به اعتقاد شیعه ناراحتی علی(ع) از این جریان به این دلیل بوده که حضرت رسول(ص) او را در غدیر خم به خلافت بعد از خود منصوب کرده بود. و به نظر اهل سنت که این مطلب را قبول ندارند ناراحتی او به این دلیل بوده که خود را اولی و احق به خلافت حضرت رسول(ص) می‌دانسته و اقدام دیگران را نوعی بی انصافی و بی عدالتی می‌دانسته.
بعد از قتل عثمان همه مردم به استثنای چند نفر با او بیعت کردند و امید می‌رفت که زخم‌های گذشته جبران شود و کدورت‌ها تبدیل به صفا و یکدلی شود ولی با کمال تأسف تمام مدت خلافت او که کمتر از پنج سال بود با اختلافات و جنگ‌های داخلی سپری شد که پیش از او در بین مسلمین سابقه نداشت یعنی در دوران خلافت هم به موفقیتی نائل نشد.
بلکه در مقایسه با دوران ابوبکر که بر مرتدین غلبه یافت و تمام شبه جزیره عربستان را زیر لوای اسلام متحد ساخت،
و در مقایسه با دوران عمر که توام با فتح کشور عظیم ایران و قسمت عمده‌ای از روم شد و مسلمین به آن قدرت عظیم و به آن غنیمت‌های باور نکردنی دست یافتند، خلافت او نه تنها کاملا شکست خورده جلوه کرد بلکه با آن تلفات سنگین جنگ جمل و صفین و جنگ با خوارج مخالفان او خلافت او را بسیار زیانبار قلمداد کردند و به تبلیغات وسیعی علیه او پرداختند.
این جریانات و این تبلیغات به شخصیت او صدمه زد و فضل ومقام او را پائین آورد و شیعیان او را بسیارمتألم و اندوهگین ساخت. و بعد از شهادت او که به صلح با سرسخترین دشمن آنها یعنی معاویه انجامید بر درد و غم و غصه آنها افزوده شد.
اوج این مظلومیت حادثه دلخراش کربلا بود که به شهادت امام حسین(ع) و یاران او انجامید و زنان و فرزندان او را به عنوان اسیر از کربلا تا کوفه و از کوفه تا شام بردند و آنها را در مجلس عمومی ابن زیاد و یزید به نمایش گذاشتند. اینها مصائب بسیار جگر‌سوز و دلخراشی بود که امکان نداشت روزی فراموش شود بلکه در طول تاریخ از نسلی به نسلی منتقل شد.
البته غم ودرد این مصیبت‌ها اختصاص به شیعیان ندارد بلکه همه مسلمین را با کم وبیش متألم ساخته. به همین دلیل است که بعضی از اهل سنت هم به نوشتن کتاب در این زمینه پرداخته‌اند که معروفترین آنها کتاب روضة الشهدا تألیف ملا حسین کاشفی شافعی است که صد‌ها سال در محافل سوگواری خوانده شده و به همین دلیل مجالس سوگواری مجلس روضه نامیده شده است.
۲- تظلم و روضه خوانی بی نظیر:
با اینکه تاریخ بشر پر است از مبارزه بر سرقدرت که معمولا منجر به حقکشی و ظلم‌های بی‌شمار بوده و حتی بسیاری از اقوام و خانواده‌ها در این مبارزات به کلی نابود شده‌اند که نامی هم از آنها باقی نمانده، ظلم به اهل بیت به خصوص حادثه دلخراش عاشورا به صورت عجیبی زنده و تازه مانده و روز به روز بر عظمت آن افزوده شده تا اینکه در عصر ما به این صورت متنوع و گوناگون در آمده و در بعضی موارد به شکل جنون آمیز در آمده. در طول تاریخ اشعار بسیار بسیاری در این زمینه سروده شده و کتاب‌های بسیاری در باره آن نوشته شده و طبیعتا مطالب بسیاری در این زمینه بافته و ساخته شده است.
در زمان خلافت بنی امیه که رقیب سرسخت همه بنی هاشم بودند و در زمان خلافت بنی‌عباس که رقیب اولاد علی(ع) بودند این سوگواری‌ها و تجدید داغ‌ها برای این بود که شیعیان تشکل و انسجام خود را حفظ نمایند و مظلومیت آنها را فراموش نکنند که هر وقت شرائط مساعدی فراهم شود قیام ونهضتی صورت بگیرد که شاید کسی بتواند حق آنها را از غاصبین پس بگیرد. ولی در قرون متأخر تدریجا این گونه مراسم به صورت یک امر عبادی مذهبی درآمد و اقامه مجلس روضه و روضه خوانی و مداحی متداول و همه جاگیر شد که برای ثواب اخروی انجام می‌گیرد نه به هدف اینکه روزی و روزگاری حکومت اولاد علی(ع) احیا و تجدید شود. و لذا توسط پادشاهانی که به هیچ وجه تحمل کاهش قدرت خود را نداشتند هم مجالس عزاداری امام حسین(ع) برگزار می‌شد. و این غیر از هدفی است که عزاداری امام حسین (ع) به خاطر آن تأسیس و در بین شیعیان مرسوم شد.
۳- باتلاق پهناور و عمیقی از روایات تاریخی پر از خشم و کینه:
لازمه این تظلم و بهره برداری سیاسی از آن ظلم‌ها در جهت زنده نگه‌داشتن و تحریک احساسات شیعیان این بود که خاطرات آن جریانات روز به روز تجدید و تقویت شود و به اصطلاح امروز آبدیت شود و لازمه این امر جستجو و کنکاش در لابلای صفحات تاریخ و دست و پا کردن برای ویرایش روایات و منقولات گذشته و ساختن و پیراستن مطالب جدید و افزودن تفسیر‌ها و تحلیل‌های ابتکار آمیز بود. این امر ایجاب می‌کرد که قدرت خلاقیت و ابتکار و ابداع نویسندگان و شعرا و خطبا و مداحان و روضه خوانان روز به روز بالنده تر و داغ تر و پر جوش و خروش تر شود و میدان مسابقه در این زمینه همیشه فعال و پر هیاهو بماند و دم به دم بر محتوا و کیفیت منقولات مربوطه افزوده شود و هر چند وقت به چند وقت دفتری بر دفتر‌ها اضافه شود. محصول این جریان فعال و پرشور این بود که سال به سال بر حجم کتب مربوطه افزوده شود و در نهایت باتلاق عمیق و پهناوری مملو از روایات تاریخی گوناگون و متنوع و متناقضی فراهم شود که حقایق تاریخی در آن غرق و حق و باطل طوری به هم آمیخته و متشابه شود که تشخیص درست از نادرست غیر مقدور شود. غوص در آن مستلزم غرق شدن و اکتفا به حواشی مستلزم در هم آمیختن خوب و بد و درمان و زهر باشد.
۴- اوجگیری این جریان:
با تألیف کتاب بحار توسط مرحوم مجلسی این جریان به اوج خود رسید. مرحوم مجلسی همه منقولات و روایات منسوب به شیعیان را در این کتاب جمع کرد با اینکه بسیاری از این روایات توسط فرقه‌های افراطی و انحرافی شیعه یا کسانی که منافقانه خود را از شیعه به حساب می‌آوردند نوشته شده است. خود مرحوم مجلسی هم ملتزم به صحت بسیاری از اخبار نبود و به این دلیل اقدام به جمع‌آوری آنها نمود که ضایع نشود و به اصطلاح روز آرشیوی از اخبار ترتیب داد ولی متأسفانه این کتاب جنبه قداست به خود گرفت و به طور گسترده‌ای منتشر شد و مطالب آن بدون برسی و دقت در صحت و سقم آنها در منابر و مجالس مطرح و ورد زبان‌ها شد.
بسیاری از این روایات در باره حوادث و اختلافات صدر اسلام است که در بین آنها تعبیرات تند و زننده‌ای در باره خلفا یعنی ابوبکر و عمر و عثمان به کار رفته است. پخش این مطالب خشم بسیاری از اهل سنت بر انگیخت که به جنگ داخلی و سقوط حکومت صفویه انجامید. چون افغانستان در آن زمان جزء کشور ایران و تحت فرمان حکومت صفویه بود و اهل سنت آنجا بعد از پخش کتاب بحار مجلسی در صدد انتقام و اسقاط حکومت شیعی صفوی برآمده و آن را ساقط کرده و خود حکومت ایران به دست گرفتند.
اگر قیام شجاعانه نادر شاه نبود که افغان‌ها را شکست داد و حکومت ایران را از چنگ آنها در آورد، وحدت و انسجام کشور تاریخی ایران که به همت شاه اسماعیل صفوی تجدید حیات یافته بود به کلی از بین رفته بود.
هر چند با کمال تأسف بعد از فوت نادر شاه افغانستان از ایران جدا شد و حکومت صفویه هم به جای خود باز نگشت بلکه منقرض شد.
۵- تشکل شیعه به عنوان یک حزب عقیدتی سیاسی معارض و منتقم.:
آن مظلومیت بی نظیر اهل بیت پیعمبر(ص) و آن تظلم و سوگواری‌های بی نظیر که برای زنده نگه داشتن روحیه مبارزه و فداکاری در جهت احقاق حقوق ازدست رفته اهل بیت روز به روز بر کیفیت و توسعه آن افزوده می‌شد تدریجا منتهی به تشکل و سازمان‌دهی شیعیان شد که آن را به صورت یک حزب سیاسی عقیدتی اقلیت معارض در برابر اکثریت حاکم و مسلط در آورد که همیشه در صدد انتقام بود. حزبی که هیچ وقت اجازه فعالیت آزاد به دست نیاورد و ناچار بود به صورت مخفیانه و بدون تدارکات و امکان تبلیغات علنی با دلی پر از غم و درد محرومیت به حیات خود ادامه دهد.
طبیعی است که چنین جمعیت و اپوزیسیونی به طور مخفیانه و به طور غیر مستقیم و با موضع گیری‌های گوناگون و متنوع و از هر راهی که شده به تبلیغ و سرحال نگه داشتن طرفداران خود بپردازد و خشم ونفرت آنها نسبت به مخالفین خود را زنده نگه دارد و هر چه بیشتر بر شدت آن بیفزاید.
۶- اصل قرار گرفتن مخالفت با اهل سنت:
در بین احادیث فقهی شیعه یعنی اقوال منسوب به امامان(ع) که در نظر شیعه در حکم اقوال حضرت رسول(ص) است و مانند اقوال آن حضرت حدیث نامیده می‌شود تناقضات و تعارضات بسیاری وجود دارد و برای رفع این مشکل که کدام یک از دو حدیث متعارض بر دیگری ترجیح داده شود و به آن استنادشود در علم اصول قواعد و ضوابطی تعیین شده. یکی از آن قواعد این است که اگر یکی از دو حدیث متعارض مخالف اهل سنت باشد و دیگری موافق، حدیث مخالف با آنها بر حدیث موافق با آنها ترجیح داده شود و به آن استناد شود.
در مقام توجیه این قاعده گفته شده که ممکن است حدیث موافق اهل سنت از روی تقیه و برای پرده پوشی بیان شده باشد. ولی این توجیه در صورتی صحیح است که امامان شیعه مضافا بر مخالفت با خلفا با بیان احکام فقهی مخالف نظر فقهای اهل سنت هم جانشان در معرض خطر قرار می‌گرفته است که از روی تقیه و برای حفظ جان خود مجبور بوده‌اند مخالف حکم خدا فتوی دهند. ولی چنین محدودیتی بسیار بعید به نظر می‌رسد. چون امامان شیعه در دو مسئله عمده مورد اختلاف بین شیعه و سنی یعنی ازدواج موقت و تعین حج تمتع برای غیر اهل مکه بر نظر خود اصرار و تأکید ورزیده و حجاج شیعه هر ساله حج خود را به صورت حج تمتع انجام می‌دهند. با اینکه تأکید بر این دو فتوی به معنی مخالفت صریح با دستور عمر بن خطاب است. مضافا بر اینکه در زمان آنها فقهای بسیاری وجود داشتند و بیان احکام فقهی در انحصار عده خاصی قرار نگرفته بود و منحصر شدن فقه به مذاهب چهار‌گانه چیزی است که در قرون بعدی پیش آمده است.
۶- اصل قرار گرفتن مخالفت با اهل سنت:
در بین احادیث فقهی شیعه یعنی اقوال منسوب به امامان(ع) که در نظر شیعه در حکم اقوال حضرت رسول(ص) است و مانند اقوال آن حضرت حدیث نامیده می‌شود تناقضات و تعارضات بسیاری وجود دارد و برای رفع این مشکل که کدام یک از دو حدیث متعارض بر دیگری ترجیح داده شود و به آن استنادشود در علم اصول قواعد و ضوابطی تعیین شده. یکی از آن قواعد این است که اگر یکی از دو حدیث متعارض مخالف اهل سنت باشد و دیگری موافق، حدیث مخالف با آنها بر حدیث موافق با آنها ترجیح داده شود و به آن استناد شود.
در مقام توجیه این قاعده گفته شده که ممکن است حدیث موافق اهل سنت از روی تقیه و برای پرده پوشی بیان شده باشد. ولی این توجیه در صورتی صحیح است که امامان شیعه مضافا بر مخالفت با خلفا با بیان احکام فقهی مخالف نظر فقهای اهل سنت هم جانشان در معرض خطر قرار می‌گرفته است که از روی تقیه و برای حفظ جان خود مجبور بوده‌اند مخالف حکم خدا فتوی دهند. ولی چنین محدودیتی بسیار بعید به نظر می‌رسد. چون امامان شیعه در دو مسئله عمده مورد اختلاف بین شیعه و سنی یعنی ازدواج موقت و تعین حج تمتع برای غیر اهل مکه بر نظر خود اصرار و تأکید ورزیده و حجاج شیعه هر ساله حج خود را به صورت حج تمتع انجام می‌دهند. با اینکه تأکید بر این دو فتوی به معنی مخالفت صریح با دستور عمر بن خطاب است. مضافا بر اینکه در زمان آنها فقهای بسیاری وجود داشتند و بیان احکام فقهی در انحصار عده خاصی قرار نگرفته بود و منحصر شدن فقه به مذاهب چهار‌گانه چیزی است که در قرون بعدی پیش آمده است.
نظرات( نظرات وارده در سایت قبلی)
۰ #۲ ابراهیم منهاج دشتی ۱۳۹۲-۰۹-۰۴ ۱۰:۳۰
نقل کردن مجتبی:
هوالهادی
با سلام؛
تشکر میکنم از شما به خاطر زحمات تان, اما موضوعی که باید توجه بیشتری به آن مبذول دارید آنست که در نوشتن مطالب باید از ادبیاتی استفاده شود که منجر به برداشت سوء نگردد. و این را زمانی متوجه میشوید که مطالب فوق را بازخوانی کنید.
برای رفع چنین مبهماتی خوب است سوای از نویسنده, اشخاص دیگر هم متن را بازخوانی کنند.
موفق باشید
از لطف شما متشکرم
نقل قول
۰ #۱ مجتبی ۱۳۹۲-۰۹-۰۳ ۰۵:۵۸
هوالهادی
با سلام؛
تشکر میکنم از شما به خاطر زحمات تان, اما موضوعی که باید توجه بیشتری به آن مبذول دارید آنست که در نوشتن مطالب باید از ادبیاتی استفاده شود که منجر به برداشت سوء نگردد. و این را زمانی متوجه میشوید که مطالب فوق را بازخوانی کنید.
برای رفع چنین مبهماتی خوب است سوای از نویسنده, اشخاص دیگر هم متن را بازخوانی کنند.
موفق باشید
نقل قول
